Tuesday 27 April 2021

SEJARAH KESULTANAN ACEH

 

Sejarah Kesultanan Aceh Darussalam mengalami masa kejayaan pada era Sultan Iskandar Muda (1607-1636 Masehi). Kala itu, kerajaan bercorak Islam yang berpusati Kutaraja Bandar Aceh Darussalam (Banda Aceh) ini memiliki wilayah kekuasaan yang luas dan angkatan perang yang kuat.

Aceh memiliki sejarah panjang sebagai salah satu lokasi kerajaan Islam awal di Nusantara. Di tanah rencong, pernah berdiri Kerajaan Samudera Pasai (1272-1450 M) dan Kesultanan Aceh Darussalam (1516-1700 M) yang berlokasi strategis di Semenanjung Malaya.

Kesultanan Samudera Pasai kerajaan Islam pertama di Indonesia pernah mengalami masa kejayaan di Aceh. Namun pada paruh akhir abad 14 masehi, Samudera Pasai mengalami kemunduran setelah mendapat serangan dari Kerajaan Majapahit.

Ditambah dengan munculnya Kesultanan Malaka dan Kesultanan Aceh Darussalam pada abad ke-15 masehi sebagai pusat perdagangan di Selat Malaka membuat pengaruh Samudera Pasai semakin luruh. Hingga akhirnya, Portugis datang dan merebut Malaka pada 1511. Saat itu, tahun 1496, muncul cikal-bakal Kesultanan Aceh Darussalam. Kehadiran kesultanan ini menggantikan posisi kekuasaan Kerajaan Samudera Pasai di Serambi Mekah.


Sejarah Kesultanan Aceh Darussalam

Raja pertama yang menduduki tahta Kesultanan Aceh Darussalam adalah Sultan Ali Mughayat Shah atau Raja Ibrahim. Selama 14 tahun (1514-1528 ), ia memerintah di kerajaan yang merupakan gabungan Kerajaan Lamuri dan Kerajaan Aceh ini.

 Makam Sultan Iskandar Muda Kesultanan Aceh Darussalam. wikimedia commons/free


Kesultanan Aceh Darussalam memang terlahir dari fusi dua kerajaan tersebut. Menurut Kitab Bustanussalatin karya Nuruddin Ar Raniri yang ditulis tahun 1636, kala itu Raja Lamuri menikahkan Ali Mughayat Shah dengan putri raja Aceh. Dari ikatan pernikahan ini, kedua kerajaan di tanah rencong tersebut meleburkan kekuasaan dan melahirkan Kesultanan Aceh Darussalam. Sebagai pemimpinnya adalah seorang sultan dan dimandatkan kepada Ali Mughayat Shah. Kesultanan Aceh Darussalam sejak berdiri telah melandaskan asas negara dengan ajaran Islam. Oleh sebab itu, kerajaan ini menjadi sebuah kerajaan Islam alias kesultanan yang berkembang seiring mulai meredupnya pamor kerajaan-kerajaan bercorak Hindu-Buddha di Nusantara.

           

         Daftar Sultan Aceh Darussalam 

  1. Sultan Ali Mughayat | 1514-1528 M 
  2. Sultan Salahuddin | 1528-1537 M 
  3. Sultan Alaudin Riayat Syah al-Kahar | 1537-1568 M
  4. Sultan Sri Alam | 1575-1576 M 
  5. Sultan Zain al-Abidin | 1576-1577 M 
  6. Sultan Ala’ al-Abidin | 1577-1589 M 
  7. Sultan Buyung | 1589-1596 M 
  8. Sultan Ala’ al-Din Riayat Syah | 1596-1604 M 
  9. Sultan Ali Riayat Syah | 1604-1607 M 
  10. Sultan Iskandar Muda | 1607-1636 M 
  11. Sultan Iskandar Thani | 1636-1641 M 
  12. Sultanah Safi al-Din Taj al Alam | 1641-1675 M 
  13. Sultanah Naqvi al-Din Nur al-Alam | 1641-1678 M 
  14. Sultanah Zaqqi al-Din Inayat Syah | 1678-1688 M 
  15. Sultanah Kamalat Syah Zinat al-Din | 1688-1699 M
  16. Sultan Badr al-Alam | 1699-1702 M 
  17. Sultan Perkasa Alam | 1702-1703 M 
  18. Sultan Jamal al-Alam Badr al-Munir | 1703-1726 M 
  19. Sultan Jauhar al-Alam Amin al-Din | 1726 M
  20. Sultan Shyam al-Alam | 1726-1727 M 
  21. Sultan Ala‘ al-Din Ahmad | 1727-1735 M 
  22. Sultan Ala‘ al-Din Johan Syah | 1735-1760 M 
  23. Sultan Mahmud Syah | 1760-1781 M 
  24. Sultan Badr al-Din | 1781-1785 M 
  25. Sultan Sulaiman Siah | Sejak 1785 M 
  26. Sultan Alauddin Muhammad Daud Syah |
  27. Sultan Ala‘ al-Din Jauhar al-Alam | 1795-1815 dan 1818-1824 M 
  28. Sultan Syarif Saif al-Alam | 1815-1818 M 
  29. Sultan Muhammad Syah | 1824-1838 M 
  30. Sultan Sulaiman Siah | 1838-1857 M 
  31. Sultan Mansur Syah | 1857-1870 M 
  32. Sultan Mahmud Syah | 1870-1874 M 
  33. Sultan Muhammad Daud Syah | 1874-1903 M


Era Kejayaan Kesultanan Aceh Darussalam

Kesultanan Aceh Darussalam mengalami masa kejayaan ketika dipimpin oleh Sultan Iskandar Muda atau Sultan Meukuta Alam pada 1607-1636 M. Iskandar Muda adalah seorang pemimpin yang tegas terhadap penjajah untuk melindungi wilayah dan rakyatnya.

Suatu hari, Raja James I dari Inggris meminta kepada Sultan Iskandar Muda agar diperbolehkan berdagang di wilayah kekuasaan Kesultanan Aceh Darussalam. Permohonan itu tertulis dalam surat berangka tahun 1615 masehi.

Namun, Sultan Sultan Iskandar Muda dengan tegas menolak. Ia paham betul mengenai misi Inggris di Aceh, yakni ingin menguasai seluruh sumber daya yang ada. Penolakan serupa dialami pula oleh Portugis dan Belanda yang ingin menanamkan pengaruh di bumi Serambi Mekah.

Berada di bawah komando Sultan Iskandar Muda, Aceh memiliki kekuatan militer yang kuat. Wilayah kekuasaannya sangat luas. Selain itu, kesejahteraan rakyatnya terbilang makmur. Menurut buku Aceh Sepanjang Abad (1981) tulisan Mohammad Said, di masa itu Kesultanan Aceh Darussalam mencoba merangkul negeri-negeri dan pelabuhan sekitar Selat Malaka agar jangan sampai tergoda dengan bujukan bangsa-bangsa asing.

Dari sisi perdagangan, harga hasil bumi tidak dipatok rendah untuk menyokong perekonomian kerajaan. Di samping itu, dibangun pula bandar dagang utama didirikan dan dilakukan pengawasan untuk pergerakan orang-orang asing. Luasnya wilayah kekuasaan di era Sultan Iskandar Muda meliputi negeri sekitar Semenanjung Malaya, termasuk Johor, Malaka, Pahang, Kedah, Perak, sampai Patani (Thailand bagian selatan). Sebagian besar Sumatera juga telah dikuasai. Itu semua tidak lepas dari penaklukkan yang dilakukan Kesultanan Aceh Darussalam. Angkatan perangnya, terutama angkatan laut, telah dilengkapi kapal-kapal canggih di masanya. Kapal-kapal perang ini memiliki meriam yang siap dimuntahkan ketika bertemu musuh. Angkatan darat memiliki puluhan ribu prajurit, pasukan kuda, dan pasukan gajah. Kekuatan Kesultanan Aceh Darussalam kala itu sangat diperhitungkan. Portugis sudah menyerah lebih lebih dahulu. Belanda yang datang kemudian, akhirnya memilih wilayah lain seperti Jawa dan Maluku. Inggris pun demikian yang semakin sulit masuk ke Aceh. Padahal, sebelumnya Kerajaan Inggris telah menjalin relasi baik dengan Kesultanan Aceh di masa sebelumnya.


Keruntuhan & Peninggalan Kesultanan Aceh Darussalam

Sepeninggal Sultan Iskandar Muda yang wafat pada 27 Desember 1636, seperti dikutip dari laman Pemprov Aceh, Kesultanan Aceh melemah di tangan penerus-penerusnya. Kesultanan Aceh perlahan merosot wibawanya dan mulai terpengaruh oleh bangsa lain. Bangsa Barat mulai menguasai Aceh dengan penandatanganan Traktat London dan Traktat Sumatera.

Faktor Penyebab Runtuhnya Kesultanan Aceh Beberapa penyebab runtuhnya Kesultanan Aceh Darussalam adalah sebagai berikut: Tidak adanya pemimpin yang cakap setelah wafatnya Sultan Iskandar Muda. 

Terjadi perpecahan internal antara kaum birokrat (bangsawan kerajaan) dengan kaum agama. Banyak negeri taklukan yang memisahkan diri, termasuk Johor, Pahang, Perlak, Minangkabau, Siak, dan lainnya. Melemahnya Kesultanan Aceh memberi peluang bagi Belanda untuk masuk dan menanamkan pengaruh. Menurut laman Pemprov Aceh, Belanda mulai menginvasi Kesultanan Aceh melalui Perang Sabi yang berlangsung 30 tahun lamanya sejak 26 Maret 1873. Jatuhnya banyak korban jiwa dan tidak mampu menaungi Aceh, pemimpin terakhir kesultanan yakni Sultan Muhammad Daud Syah mengumumkan pengakuan kedaulatan Belanda atas Aceh. Akhirnya, wilayah Kesultanan Aceh Darussalam akhirnya menjadi bagian dari Hindia Timur Belanda (Nederlansch Oost-Indie) atau pemerintah kolonial Hindia Belanda.


Pada 26 Maret 1873, Belanda menyatakan perang dengan Kesultanan Aceh dan terjadilah Perang Sabi selama 30 tahun. Banyak jiwa yang menjadi korban. Akhirnya Sultan Aceh terahir, Sultan Muhammad Daud Syah, mengakui kedaulatan Belanda di Aceh.

Sejak saat itu, wilayah Aceh masuk secara administratif ke dalam Hindia Timur Belanda (Nederlansch Oost-Indie) yang kemudian menjelma sebagai Hindia Belanda, cikal-bakal Indonesia Sisa-sisa peninggalan Kesultanan Aceh Darussalam masih ada yang bertahan hingga sekarang. Beberapa di antaranya adalah Masjid Raya Baiturrahman di Banda Aceh, Taman Sari Gunongan, Benteng Indra Patra, dan meriam Kesultanan Aceh. Di samping itu ada pula Masjid Tua Indrapuri, makam Sultan Iskandar Muda, uang emas Kerajaan Aceh, stempel cap Sikureung, kerkhof, pedang Aman Nyerang, dan berbagai naskah karya sastra.

183 comments:

  1. Queency Dhealya Siburian
    X IPA 4
    Hadir Pak

    ReplyDelete
  2. Andarista Putrie Alicia
    X IPA 5
    Hadir pak

    ReplyDelete
  3. Lambok Febryan Aritonang
    X IPA 5
    Hadir pak

    ReplyDelete
  4. Tasya putri Salsabilla
    X IPA 3
    Hadir pak

    ReplyDelete
  5. Annisaa Fatikhah Anggraeni
    X IPA 2
    hadir pak

    ReplyDelete
  6. Katheren roosel
    X IPA 3
    Hadir pak

    ReplyDelete
  7. Gadis Febry Valentine
    X IPA 6
    Hadir pak

    ReplyDelete
  8. Muhammad Farid Al Faruq
    X IPA 4
    Hadir Pak

    ReplyDelete
  9. Flora Seacylya Azzahra Harahap
    X IPA 6
    Hadir pak~

    ReplyDelete
  10. Hizkia Poligia S
    X IPA 2
    Hadir pak

    ReplyDelete
  11. Yohana Gloria Rezky
    X IPA 1
    Hadir

    ReplyDelete
  12. Mutia Hadiyanti
    X IPA 4
    Hadir

    ReplyDelete
  13. Elsaday Yonima Simanjuntak

    X IPA 6
    Hadir pak

    ReplyDelete
  14. ALYA SABRINA PUTRI ASTIKA
    X IPA 1
    Hadir Pak 🙏

    ReplyDelete
  15. Grace Ade Christy. S
    X IPA 1
    Hadir Pak

    ReplyDelete
  16. shelly avriltya
    X IPA 3
    Hadir

    ReplyDelete
  17. Elisabeth Hutabarat
    X IPA 4
    Hadir pak

    ReplyDelete
  18. Anastasya Putri Amanda
    X IPA 4
    Hadir Pak

    ReplyDelete
  19. Assalamualaikum,Selamat pagi pak
    Nama : Indriani Pratiwi
    Kelas : X IPA 6
    Keterangan : Hadir pak🙏

    ReplyDelete
  20. Helen Osalina
    X IPA 1
    Hadir Pak

    ReplyDelete
  21. Della Tri Pratiwi
    X IPA 5
    Hadir pak

    ReplyDelete
  22. Sarah Isnaini Alnauri
    X IPA 5
    Hadir pak

    ReplyDelete
  23. RADITYA PANDHITO W.
    X IPA 4
    HADIR

    ReplyDelete
  24. SANTI PRATIWI X IPA 6 HADIR PAK

    ReplyDelete
  25. Dody Christian Gultom
    X IPA 5
    Hadir Pak

    ReplyDelete
  26. Elsaday Yonima Simanjuntak
    X IPA 6
    Hadir pak

    ReplyDelete
  27. Danella Dwi Pratiwi
    X IPA 1
    Hadir!

    ReplyDelete
  28. SUCI SEPTIANA
    X IPA 6
    HADIR

    ReplyDelete
  29. Dessri Murgiantari
    X IPA 4
    Ket : Hadir

    ReplyDelete
  30. Sheela Juli Kurniastuti
    X IPA 3
    Hadir pak

    ReplyDelete
  31. Hatsion Nurpianto
    X IPA 1
    Hadir pak

    ReplyDelete
  32. Fatikha Nurul Zalianty
    X IPA 2
    Hadir pak

    ReplyDelete
  33. Anggita Abigail Sinurat
    X IPA 5
    Hadir pak

    ReplyDelete
  34. Muhammad Harits naufal kurniawan
    X IPA 4
    Hadir

    ReplyDelete
  35. Dareene Yasmine Hafizhah27 April 2021 at 11:00

    Dareene Yasmine Hafizhah
    X IPA 2
    hadir pak

    ReplyDelete
  36. JUNAEDY AMRY
    X IPA 5
    HADIR PAK

    ReplyDelete
  37. Naila Salsabila Ramadhani
    X IPA 4
    Hadir pak

    ReplyDelete
  38. Jihan Nur Annisa
    X IPA 4
    Hadir Pak

    ReplyDelete
  39. AYUNING RIZKI
    X IPA 6
    Hadirr pakk

    ReplyDelete
  40. Aminah Ramizah
    X Ipa 4
    Hadir pak

    ReplyDelete
  41. Endang Trisnawati Br Nainggolan
    X IPA 2
    Hadir pak

    ReplyDelete
  42. Aludra Nadia Armadyaputri
    X IPA 3
    Hadir

    ReplyDelete
  43. Nadya Putriana Sihombing
    X-Ipa 4
    Hadir pak 🙏🏻

    ReplyDelete
  44. Nuryanti Ruth Grace
    X IPA 2
    Hadir Pak

    ReplyDelete
  45. Anastasya Bintang Lestary
    X IPA 4
    Hadir

    ReplyDelete
  46. Yasmin Amelia
    X IPA 6
    Hadir Pak

    ReplyDelete
  47. Vista Afriani Putri
    X IPA 1
    Hadir Pak

    ReplyDelete
  48. Muhammad Agung Syaputera
    X IPA 1
    Hadir Pak

    ReplyDelete
  49. Agnes Monica Hutagalung X IPA 3 HADIR PAK

    ReplyDelete
  50. Amanda Mustika
    X IPA 4
    Hadir pak.

    ReplyDelete
  51. Aminah Ramizah
    X Ipa 4
    Hadir pak

    ReplyDelete
  52. Rizky Masayu Maharani
    X IPA 6
    Hadir Pak

    ReplyDelete
  53. Nama:Ariyandataru Faridha Intan Putri
    Kelas:X IPA 5
    Ket.hadir pak

    ReplyDelete
  54. Daniel Ignatius Aritonang
    X IPA 3
    Hadir Pak

    ReplyDelete
  55. Nama : Fadhilah apriany Ibrahim
    Kelas : X IPA 5
    HADIRR PAK

    ReplyDelete
  56. Choirul Arifin Nasir
    X IPA 4
    Hadir pak

    ReplyDelete
  57. Meilani Putridamayanti27 April 2021 at 11:03

    MEILANI PUTRIDAMAYANTI
    X IPA 1
    HADIR PAK

    ReplyDelete
  58. AULIA SYAMSA PURBA
    X IPA 3
    HADIR

    ReplyDelete
  59. Fitria Halimatus Sa'diyah
    X IPA 2
    Hadir pak

    ReplyDelete
  60. NAMA: THAMARA CRISTIN SIREGAR
    KELAS: X IPA 6
    HADIR PAK.

    ReplyDelete
  61. Salsyabila Asauqi
    X IPA 2
    Hadir pak

    ReplyDelete
  62. AGNES J DE PUTRI SINAGA
    X IPA 6
    HADIR PAK

    ReplyDelete
  63. Nita Angelina Vesa Purba
    X IPA 3
    Hadir pak

    ReplyDelete
  64. AURA MEISWA MAULITA
    X IPA 3
    HADIR PAK

    ReplyDelete
  65. Joel Ivan Fredric Warouw
    X IPA 2
    Hadir pak

    ReplyDelete
  66. Nyimas Ayu Anastasya
    Kelas X IPA 2
    HADIR PAK

    ReplyDelete
  67. Epi phania monica sitanggang
    X IPA 4
    Hadir pak

    ReplyDelete
  68. Syarifah Manzavira Elsa Putri
    X IPA 6
    Hadir pakk

    ReplyDelete
  69. SARINA
    X ipa 4
    Hadir pak

    ReplyDelete
  70. ayu kusumaningrum
    X IPA 6
    hadir

    ReplyDelete
  71. Elvan Yohanes Gultom
    X IPA 4
    Hadir

    ReplyDelete
  72. Eva Juniarta Siregar
    X IPA 4
    Hadir pak

    ReplyDelete
  73. Daniel syah hendrawan siregar
    X ipa 2
    Hadir

    ReplyDelete
  74. CHINTYA WINDA VIVIANA PURBA
    X IPA 4
    HADIR PAK

    ReplyDelete
  75. Rahma Dana Agustini
    X IPA 3
    Hadir pak

    ReplyDelete
  76. VISKA OKTAVIANI SAMOSIR27 April 2021 at 11:07

    Viska Oktaviani Samosir
    X IPA 1
    Hadir

    ReplyDelete
  77. faridah rahmah fadhilah
    X IPA 1
    hadir

    ReplyDelete
  78. NAMA: IRENE ELISA SEFIOLA ARUAN
    KELAS : X IPA 4
    HADIR PAK

    ReplyDelete
  79. Ashyfa putri Johani
    X IPA 5
    HADIR PAK

    ReplyDelete
  80. Risma khairani hrp
    XIPA3
    Hadirpak

    ReplyDelete
  81. Riska amalinda putri
    X IPA 3
    Hadir pak

    ReplyDelete
  82. Alfa rida corin
    X ipa 3
    Hadir

    ReplyDelete
  83. Muhammad Bayu Syaifullah
    X IPA 2
    Hadir pak

    ReplyDelete
  84. Sovy Fitria Nuraini27 April 2021 at 11:10

    Sovy Fitria Nuraini
    X IPA 4
    Hadir Pak

    ReplyDelete
  85. FERDI DANIEL FAJAR BUTAR BUTAR
    X IPA 2
    Hadir pak

    ReplyDelete
  86. Nama: Moh Syuril Iswan
    Kelas: X IPA 6
    Hadir pak

    ReplyDelete
  87. Iffando Darmansyah
    X IPA 2
    Hadir

    ReplyDelete
  88. Ridwan Fathur Rahman
    X IPA 2
    Hadir pak

    ReplyDelete
  89. Abel Morales Simamora
    X IPA 6
    Hadir Pak

    ReplyDelete
  90. Putri suci aria
    X IPA 4
    Hadir

    ReplyDelete
  91. Anindya Safiinatunajjah
    X IPA 5

    ReplyDelete
  92. Anindya Safiinatunajjah
    X IPA 5

    ReplyDelete
  93. Glory Yossy Aharon S. Pane
    X IPA 3
    Hadir Pak

    ReplyDelete
  94. Domaria Febriana Pandiangan
    X IPA 6
    Hadir

    ReplyDelete
  95. Muhammad Faiq Fadli
    X IPA 2
    Hadir

    ReplyDelete
  96. This comment has been removed by the author.

    ReplyDelete
  97. Satria Dika Putra
    X IPA 5
    Hadir pak

    ReplyDelete
  98. Chykita Haro Aritonang
    X IPA 6
    Hadir pak

    ReplyDelete
  99. Zarkasya Rizki Sabila
    X IPA 3
    Hadir pak

    ReplyDelete
  100. Mira Tara Dwipa Sihombing
    X IPA 6
    Hadir pak

    ReplyDelete
  101. This comment has been removed by the author.

    ReplyDelete
  102. Wina adelia azahra
    X IPA 2
    Hadir pak

    ReplyDelete
  103. Emiya Rehulina Ginting
    Kelas : X IPA 6
    HADIR PAK

    ReplyDelete
  104. Nama: Shaila Rani Singkem
    Kelas: X Ipa 5
    Hadir, Pak.

    ReplyDelete
  105. Only mayori Paulina sianturi
    X IPA 5
    Hadir pak

    ReplyDelete
  106. Stefy aprilian
    X IPA 1
    HADIR PAK

    ReplyDelete
  107. Nama : Nasjwa Rully Atikahsari
    Kelas: X IPA 4
    Ket : Hadir Pak

    ReplyDelete
  108. Annisa Urania P.
    X IPA 4
    Hadir pak

    ReplyDelete
  109. Only mayori Paulina sianturi
    X IPA 5
    Hadir pak

    ReplyDelete
  110. Abel Morales Simamora
    X IPA 6
    Hadir Pak

    ReplyDelete
  111. Latifah Balqis Maulidinia
    X IPA 5
    hadir pak

    ReplyDelete
  112. Fadli Aditya Suhairi
    X IPA 2
    Hadir Pak.

    ReplyDelete
  113. Nama:M.Farhan Rizki Ramadhan
    Kelas:X IPA 2
    Hadir pak

    ReplyDelete
  114. Jhony Adrian E Purba
    X IPA 5
    Hadir pak

    ReplyDelete
  115. Faiz Aminullah Alamsyah
    X Ipa 5
    Hadir pak

    ReplyDelete
  116. Rawnanda nurhasanah
    X IPA 6
    hadir pak

    ReplyDelete
  117. Nama:INDAH WAHYU KARTIKA
    Kela:X IPA 5
    Hadir

    ReplyDelete
  118. Daniel catur arya diputra s
    X IPA 1
    Hadir pak

    ReplyDelete
  119. Anisa Putri Dewiyanti
    X IPA 2
    HADIR PAK

    ReplyDelete
  120. Gita Anastasya Napitupulu
    X IPA 5
    Hadir pak

    ReplyDelete
  121. Gita Anastasya Napitupulu
    X IPA 5
    Hadir pak

    ReplyDelete
  122. Perdi kurniansyah
    X IPA 2
    Hadir pak

    ReplyDelete
  123. Samuel Rivaldo
    X IPA 4
    Hadir Pak

    ReplyDelete
  124. Rania Zefanya Sirait
    X IPA 2
    Hadir

    ReplyDelete
  125. Amalia Cahayantari Gumay
    X IPA 1
    Hadir

    ReplyDelete
  126. Giska Maulidina Resky Ersaputri
    X IPA 5
    Hadir

    ReplyDelete
  127. Julia Epe Seryna Ginting
    X IPA 5
    Hadir

    ReplyDelete
  128. RAZAQ SYAHRUL
    X IPA 2
    HADIR PAK

    ReplyDelete
  129. nadine teresion
    x ipa 4
    hadir

    ReplyDelete
  130. Indira Fara Clarista
    X IPA 5
    Hadir

    ReplyDelete
  131. Nabila Putri Kurniawan
    X IPA 4
    Hadir Pak

    ReplyDelete
  132. This comment has been removed by the author.

    ReplyDelete
    Replies
    1. Elisabeth Ulia Anggraine Siahaan
      X IPA 5
      Hadir

      Delete
  133. Yolivia Pratiwi
    X IPA 5
    Hadir:)

    ReplyDelete
  134. Arini Fashya Rivai
    X IPA 1
    Hadir

    ReplyDelete
  135. Anisa Sa'diyyah
    X IPA 2
    Hadir pak

    ReplyDelete
  136. Evalina Vanesia Simanjuntak
    X IPA 4
    Hadir

    ReplyDelete
  137. Jelitha Betsyeba
    X IPA 3
    HADIR PAK

    ReplyDelete
  138. TRI TASYA LIANITA
    X IPA 5
    HADIR PAK

    ReplyDelete
  139. Thania Manuella
    X IPA 5
    Hadir

    ReplyDelete
  140. Artha Mevia Pasaribu
    X IPA 5
    Hadir

    ReplyDelete
  141. Selimarsk Vioni
    X IPA 4
    Hadir

    ReplyDelete
  142. Widi Prasetiwi
    X IPA 3
    Hadir Pak

    ReplyDelete
  143. Reza Fernanda Pakpahan
    C IPA 6
    Hadir

    ReplyDelete
  144. Reza Fernanda Pakpahan
    X IPA 6
    Hadir

    ReplyDelete
  145. Muhammad harits naufal kurniawan
    X IPA 4
    Hadir

    ReplyDelete
  146. Yasmin Amelia
    X IPA 6
    Hadir Pak

    ReplyDelete
  147. Gadis Febry Valentine
    X IPA 6
    Hadir pak

    ReplyDelete

KONSEP DASAR SEJARAH

Asal Kata dan Arti Kata serta Istilah Sejarah Dari manakah asal kata sejarah itu? Perkataan sejarah mula-mula berasal dari bahasa Arab “syaj...

Postingan Populer